چرا کودکان دروغ می‌گویند؟ و راهکار چیست؟

دروغ گویی کودکان

پیش گفتار :

برای کودکان در مراحل رشد دروغ گویی یک اتفاق طبیعی است. بسیاری از والدین نگران هستند که نکند فرزندشان دروغ گوی بیمارگونه و یا دروغ گوی اجباری

باشد . در این باره باید به والدین اطمینان بدهیم که دروغ گویی کودک در بعضی موارد حتی می‌تواند نشان دهنده این باشد که فرزندشان مسیر رشد را به درستی

طی می‌کند، اما باید این مورد هم در نظر داشت که برخی از دروغ گفتن‌ها می‌تواند نشان از مشکلات اساسی مثل مشکلات سلامت روان یا تمایل به دست

انداختن دیگران باشد .

در این مقاله که توسط متخصصین امور کودک ، توسط فروشگاه شهر کودک تهیه و تنظیم گردیده است درباره علل مختلفی که می‌تواند باعث رفتار دروغ گفتن در

کودک شما بشود صحبت کردیم و راهکارهایی را نیز برای جلوگیری از دروغ‌گویی فرزندانتان برای شما آوردیم. باید متذکر شد که با دانستن علت دروغ گفتن و

آگاهی کامل از رفتار فرزندتان می‌توانید از بروز چنین رفتاری جلوگیری کنید. همچنین کتاب هایی در این زمینه در فروشگاه شهر کودک به شما معرفی نموده ایم که

با تهیه آنها برای فرزندانتان ، آنها را با اثرات منفی دروغ گویی آشنا کنید . کتاب هایی نظیر : فرانکلین دروغ می‌گوید و  چوپان دروغگو و ….. .

دروغ اجباری یا دروغ پاتولوژیکال

در این مورد اختلاف نظرهای زیادی وجود دارد؛ به طوری که برخی اعتقاد دارند چنین چیزی وجود ندارد و برخی دیگر می‌گویند این نوع دروغ گویی ها نتیجه

مشکلاتی دیگر مثل اضطراب، ترس، تروما و یا دیگر تشخیص‌های روانکاوی است.

دروغ بیمار گون: این نوع از دروغ گفتن‌ها دلیل مشخص ندارد و بدون انگیزه و قصد قبلی انجام می‌شود. به عنوان مثال کودک ادعا می‌کند که اتفاقی افتاده،

درحالی‌که چنین چیزی نیست و در عین حال کودک برای این کار دلیل مشخصی هم ندارد.

دروغ اجباری: این نوع دروغ گفتن‌ها با دلیل است و کودک دروغ می‌گوید تا به هدف خود برسد و یا اینکه بتواند از تنبیه فرار کند. این نوع دروغ‌ها بین بچه ها

بسیار رایج است.

علت دروغ گویی کودکان

ابتدایی ترین اقدام در کنترل دروغ‌گویی کودکان این است که عوامل دروغ گفتن آن‌ها را شناسایی کنیم. از عوامل آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

1- عدم تشخیص خیال از واقعیت

بسیاری از کودکان زیر شش سال نمی‌توانند حقیقت را از خیالاتشان تشخیص دهند. آن‌ها تصور می‌کنند هر چیزی که در خیال و تصور به ذهنشان می‌آید ، واقعی

است. به عنوان مثال یک کودک دو ساله می‌تواند اسباب‌بازی دوست خود را بردارد و تصور کند مال خودش است. این رفتار کودکان به این علت خواهد بود که

هنوز مفهوم مالکیت را به خوبی متوجه نمی‌شوند و فکر می‌کنند چیزی که دوست دارند، مال آن‌ها است و این موضوع نشان دهنده دروغ‌گویی آن‌هاست.

همچنین یک کودک سه یا چهار ساله، ممکن است چیزی که در خیال خود تصور می‌کند را به عنوان یک اتفاق واقعی برای بقیه تعریف کند.

2- نداشتن توجه و تمرکز کافی

بسیاری از کودکان به علت نداشتن توجه و تمرکز کافی ، یادشان نمی‌ماند که چه کاری را انجام داده اند. کودکان به علت اینکه بازه ی توجه کمتری دارند، نمی‌توان

از آن‌ها انتظار داشت که یادشان بماند دیروز چه کارهایی و با چه جزییاتی انجام داده اند. پس اگر فرزند شما نتوانست در مورد اتفاقات چند روز قبل حقیقت را

بگوید، نگران نباشید، چراکه این مسئله از حافظه ضعیف بچه‌ها نشات می‌گیرد.

3- نیاز به جلب توجه

یکی از دلایلی که کودکان دست به دروغ گفتن می‌زنند، نیاز به جلب توجه است. اکثرا کودکانی که پدر و مادر و یا سایر بزرگسالان نزدیک توجه کافی به آن‌ها

ندارند، به رفتارهای مخربی مثل دروغ گفتن رو می‌آورند. در چنین حالتی توجه به رفتارهای مثبت کودک می‌تواند تاثیر قابل توجهی روی کم شدن این نوع از

دروغ‌ها داشته باشد.

4- الگوپذیری از والدین و اطرافیان

بسیاری از رفتار پدر و مادرها و اطرافیان به طور ناخودآگاه روی کودکان اثر می‌گذارد که دروغ‌گویی هم می‌تواند جزء این رفتارها باشد. به عنوان مثال وقتی کسی

در خانه را می‌زند و شما می‌گویید که خانه نیستید و یا پشت تلفن به کس دیگری می‌گویید در راه هستید اما هنوز حرکت نکرده‌اید، کودکتان تمام این رفتارها را

می‌بیند و از آن‌ها الگو می‌گیرد.

5- تحت فشار قرار گرفتن کودک برای بیان جزئیات

رفتار هایی مثل مواخذه کردن کودک و تلاش برای اینکه به اصطلاح حرف راست را از دهان کودک بیرون بکشند، باعث رفتارهایی مثل دروغ‌گویی در کودکان

می‌شود. به عنوان مثال والدین کودک را تحت فشار قرار می‌دهند تا برای خوردن چند شکلات یا شکسته شدن یک گلدان توضیحی بیاورند. وقتی کودک در چنین

شرایطی قرار می‌گیرد، یکی از مکانیزم‌ها دفاعی او برای رهایی از این حجم از فشار و استرس این است که حقیقت را پنهان کند.

6- ترس از والدین و تنبیه و سرزنش

یکی از شیوه‌های تربیتی والدین تنبیه کردن کودکان است تا به آن‌ها بیاموزند که رفتار آن‌ها غلط بوده و با این کار سعی می‌کنند مانع از تکرار آن رفتار شوند، اما

باید این را در نظر داشت که گاهی اوقات همین روش‌های تنبیهی باعث تقویت رفتار هایی مثل دروغ‌گویی می‌شود. این تنبیه‌های شدید و نداشتن ترحم و

گذشت نسبت به بعضی خطاهای کوچک کودکان، علاوه بر این که اعتماد به نفس آن‌ها را کاهش می‌دهد، باعث می‌شود که اگر کودک کار خطایی انجام داده به

علت ترس از سرزنش یا تنبیه توسط والدین، دروغ بگوید و مسئولیت اشتباه خود را گردن نگیرد.

مطالعات زیادی نشان داده اند که این‌ جور والدین که سختگیری‌ های زیادی دارند و بدون توجه به شرایط و احساسات کودکان ، تنبیه‌های سختی برای آن‌ها در

نظر می‌گیرند ، اکثرا کودکان دروغ‌ گویی را تربیت می‌کنند. این نکته را درنظر داشته باشید که هر چقدر تنبیه‌ها سخت‌تر شوند و فشار بیشتری روی کودکان باشد،

آن‌ها به مرور یاد می‌گیرند، چطور دروغ بگویند تا پدر و مادرها متوجه دروغ‌گویی آن‌ها نشوند.

 کمبود محبت

کمبود محبت علاوه بر آنکه باعث مشکلاتی مثل عدم خودباوری، کمبود اعتماد به نفس، اختلالات یادگیری، شب‌ادراری، مشکلات رفتاری و…  می‌شود ، کودکان را

نیز دروغ‌گو بار می‌آورد. علت آن هم این است که این کودکان نمی‌توانند با رفتارهای خوب خود توجه والدین را جلب نمایند، از همین رو به رفتارهای خرابکارانه و

منفی روی می‌‌آورند و سعی می‌کنند از این طریق توجه والدین را به خود جلب کنند. حتی اگر نتیجه این کار آن‌ها تنبیه باشد، این تنبیه را به بی‌توجهی والدین

ترجیح می‌دهند.

نشان دادن استقلال و کنترل والدین

گاهی کودک به دلیل اینکه والدین را کنترل کند و استقلال خود را نشان دهد، شروع به دروغ گفتن می‌کند. کودکان ذهن بسیار باهوشی دارند، آن‌ها بعد از چند بار

تکرار متوجه الگوی رفتاری والدین خود می‌شوند و تلاش می‌کنند با کارهای خود، والدین را کنترل کنند. مثل وقتی‌که کودک برای عصبانی کردن مادرش ادرارش را

نگه می‌دارد یا غذا نمی‌خورد.

بیان ترس‌های احتمالی و پنهانی

گاهی کودکان وقایعی را تعریف می‌کنند که حقیقت ندارند. این موضوع درواقع ریشه در نگرانی‌ها و ترس‌های ضمیرناخودآگاه او دارد. در چنین موقعیتی نمی‌توان

کودک را دروغ‌گو نامید، بلکه باید ریشه اصلی ترس‌ها و اضطراب‌های او را با کمک یک روانشناس شناسایی و درمان کرد.

داشتن دوست خیالی

کودکان به خصوص بین سنین دو تا شش سالگی که قدرت تکلم آن‌ها کامل می‌شود و هنوز مغز تکامل‌یافته‌ای ندارند، دوستان خیالی دارند که با آن‌ها وقت

می‌گذرانند و بازی می‌کنند. در این حالت بچه‌ها وقتی کارهای اشتباهی را انجام می‌دهند، بعدها برای پوشش این اشتباهات از دوست خیالی خود استفاده

می‌کنند. به عنوان مثال می‌گویند من و موشی داشتیم بازی می‌کردیم که موشی گلدون را شکست.

راهکارها جلوگیری از دروغ گویی کودکان

وقتی متوجه می‌شوید که کودکتان دروغ گفته است ، عصبانی ، ناراحت ، مضطرب یا مستاصل نشوید. این موضوع خیلی وقت‌ها ساده‌تر از چیزی هست که تصور

می‌کنید و لازم نیست خودتان را به خاطر این موضوع سرزنش کنید. مواردی مثل دروغ گفتن در تربیت هر کودکی پیش می‌آید و نشان دهنده مقصر بودن شما

نیست. برای کاهش رفتار دروغ‌گویی در فرزند خود به موارد زیر توجه کنید.

واکنش هیجانی نشان ندهید

شرمسار کردن، نصیحت کردن، سرزنش کردن، تنبیه و یا طرد کردن کودک بدون تصمیم‌گیری درست و واقع‌بینانه علاوه بر اینکه باعث تکرار آن رفتار می‌شود، شما

را هم در نظر کودک فردی بی‌منطق نشان می‌دهد.

علت دروغ گویی کودکان را شناسایی کنید

برای این کار حتما لازم نیست کودک خود را سوال پیچ کنید، بلکه می‌توانید از روش های بهتری کمک بگیرید. به عنوان مثال اگر همواره فرزند خود را از خوردن

شیرینی منع می‌کنید، این رفتار طبیعی است که بدون اجازه شما و به صورت یواشکی اقدام به خوردن شیرینی کند و بعد از آن دروغ بگوید.

انتظارات خود را متناسب با سن و توانایی‌های کودک قرار دهید

شناخت کافی شما از کودک خود و مراحل رشد او به شما این توانایی را می‌دهد که درک واقع‌بینانه‌ای از توانمندی‌های کودکتان داشته باشید. والدین پرتوقع که

انتظارات بالاتری از سن فرزندشان دارند، اغلب کودکانی دارند که برای فرار از این حجم از توقعات والدین، به دروغ‌گویی متوسل می‌شوند.

دروغ گویی کودکان را به روی او نیاورید

اگر متوجه دروغ فرزندتان در مورد موضوعی شدید، هیچ‌گاه دروغ‌گویی‌ او را علنی نکنید، چرا که این کار فقط حریم بین شما را خراب می‌کند و باعث می‌شود

کودک شروع به لجبازی با شما بکند. بلکه بهتر است با ملایمت رفتار کنید و به او فرصت بدهید هر زمان که آمادگی داشت، حقیقت را به شما بگوید.

همیشه با کودک خود صادق باشید

مثلا به جای دروغ گفتن به کودک که بستنی نداریم، می‌توانید بگویید اجازه نداری قبل از شام بستنی بخوری؛ زیرا با گفتن دروغ به او می‌آموزید هر وقت چیزی

مطابق میلش نبود، دروغ بگوید.

به‌ اندازه کافی به کودک خود توجه کنید

کوچک‌ترین رفتارهای مثبت و کارهای خوبی که کودکتان انجام می‌دهد را مورد توجه قرار دهید و او را تشویق کنید. به عنوان مثال در طول روز می‌توانید چندین

بار از جملاتی مانند دختر/پسر خوبم، چقدر قشنگ با اسباب‌بازی‌ هات بازی میکنی یا حواسم بود که امروز اتاق رو بعد از بازی کردن تمیز کردی، بهت افتخار می‌کنم

و …  استفاده کنید.

با فرزند خود رابطه نزدیکی برقرار کنید

مثلا وقتی کار اشتباهی کرده مانند یک دوست با او رفتار کنید و از عبارات درست و مناسب استفاده کنید. توجه داشته باشید که نحوه صحبت کردن شما با کودک

بسیار اهمیت دارد.

فرزند خود را دروغ‌گو ننامید

از دروغ‌گو خطاب کردن فرزند خود و برچسب دروغ‌گو زدن به او خودداری کنید، زیرا این موضوع به مرور بر ذهن کودک اثر می‌گذارد و فرزندتان را به یک فرد

دروغ‌گو تبدیل می‌کند.

رفتار مشخص و ثابتی داشته باشید

به طور مثال اینکه بعضی مواقع لبخند بزنید و با فرزند خود خیلی مهربان باشید و گاهی خیلی خشن باشید و کودک را به شدت تنبیه کنید ، باعث می‌شود

فرزندتان گیج و دچار اضطراب شدید شود که نتیجه آن می‌تواند دروغ گفتن باشد.

تلاش برای آشکار کردن دروغ کودک نکنید

با پرسیدن سوالاتی که خودتان از قبل پاسخ آن را می‌دانید، در واقع کودک را در تنگنا قرار می‌دهید و به او استرس وارد می‌کنید و باعث می‌شوید که کودک دروغ

بگوید. پس بدون سوال پیچ کردن و بازجویی کودک، سعی کنید با طرح چند سوال کوتاه حقیقت را از کودک خود بشنوید.

واکنش افراطی نشان ندهید

واکنش های افراطی و یا عصبانی شدن بیش از حد، باعث ایجاد ترس درکودک خواهد شد و در نهایت باعث دروغ گفتن هرچه بیشتر در بچه ها می‌شود.

از راست‌گویی کودک خود استقبال کنید و سعی کنید او را تشویق کنید

والدین باید در عمل به کودک ثابت کنند زمانی که واقعیت را می‌گوید، بیشتر مورد توجه والدین خود قرار می‌گیرد. همچنین می‌توانید به خاطر راست‌گویی او

از تنبیه اش کم کنید و یا تنبیه ملایم‌تری برایش درنظر بگیرید تا بفهمد گفتن واقعیت بهتر از دروغ گفتن است.

اگر می‌خواهید کودک را تنبیه کنید، باید اصول تنبیه را حتما رعایت کنید

این موضوع یعنی تنبیهی متناسب با سن و نوع کاری که کودک انجام داده است را در نظر بگیرید. تنبیه نباید شامل چیزهایی شود که در طولانی مدت برای آن

برنامه‌ریزی کرده بودید. به طور مثال اگر کودک اتاقش را مرتب نکرد، نباید او را از شرکت در جشن تولد دوستش که از یک ماه قبل برای آن برنامه‌ریزی کرده بود،

محروم کنید. همچنین لازم نیست تنبیه او یا کار اشتباهی که کرده را پیش پدرش بگویید. باید بدانید که تنبیه چیزی بین شما و فرزندتان است و نباید کسی از آن

باخبر شود.

شما می توانید در فضای مجازی تازه ترین محصولات ما را دنبال نمایید . آدرس اینستاگرام : shahrekodak_matin